Şarkıcıların şarkılarını kullanıp YouTube ‘da telif hakkı yememek için yapılması gerekenlerin neler olduğuna dair gelen soruyu cevaplıyoruz.
SORU:
Youtube‘da olan bazı videolarda, popüler sanatçıların şarkıları kullanılmış. Mesela Taylor Swift, Rihanna vb. sanatçılar.. Ama video telif hakkı yememiş ya da kaldırılmamış. Bunun nedeni nedir? Bende video hazırladım bu tarz popüler sanatçıların şarkılarını koymak istiyorum kaldırılmaması için yapmam gereken bir şey var mıdır?
CEVAP:
Telif hakkı meselesi KodcuHerif.Com ‘da çok sık ele aldığımız konulardan biri. Geniş bir konu olduğu için internette çok sayıda bilgi var. Fakat çoğu bilgi ya doğru değil ya da kesin olarak doğru kabul edilemiyor yani göreceli. Bizde standart olarak bir fikrin ya da eserin telif hakkının üreticisine ait olduğundan, onun izni olmadan kullanılamayacağından bahsederek genel bilgi vermeye çalışıyoruz. Elbette bazı örnekler doğru bilginin dahi doğruluğunun sorgulanmasına neden oluyor. Genel duruma göz fırlatalım…
Gözlemlenen Örnekler
Telif hakkıyla alakalı kesin olan bilgi, yazının başında da belirttiğim üzere bir fikrin ya da eserin hakları üreticisine aittir. Yani o fikri ve eseri üreten kişinin izni olmadan o fikir ya da eser kullanılamaz. Aynı zamanda fikrin ya da eserin sahibi, izinsiz kullanımlarda hak talep edebilir. Örneğin kitap yazan birinin kitabı izinsiz olarak birileri tarafından basılıp satılırsa, kitabın yazarı dava açabilir ve izinsiz olarak kitabı basıp satan kişiden tazminat talep edebilir.
Aynı şey film, dizi, müzik, yazılım gibi eserler içinde geçerlidir. Dolayısıyla bunları izinsiz kullanmak telif hakkı yemek anlamına gelmektedir. Doğruluğu kesin olan bilgi budur. Fakat filmlerin, dizilerin, müziklerin, yazılımların telif hakkı olmasına rağmen internette çok fazla telif hakkını ihlal eden siteler var. Örneğin çok fazla film, dizi izleme ve indirme sitesi var. İnternette ve YouTube ‘da çok fazla sanatçının resmi hesabı haricinde şarkısını yayınlayan siteler ve hesaplar var. Çok fazla program ve oyun indirme sitesi var. Hal böyle olunca pek çok kişi ister istemez “film, dizi, müzik, yazılım gibi eserlerin telif hakkı var. Fakat bu siteler / hesaplar bunları izinsiz kullanıyor ve hiçbir şey olmuyor. O yüzden bende kullanabilirim” şeklinde düşünüyor. Telif hakkı yiyen çok fazla site ve hesabın olması nedeniyle bu düşünceye itiraz etmek çok mümkün değil açıkçası. Yine de bu asla telif hakkına sahip bir eseri kullanmanız durumunda hiçbir sıkıntı yaşamayacağınız anlamına gelmiyor.
Değişen Dünyada Telif Hakkı
Biraz daha genel bilgi vermek gerekirse, internetin yaygınlaşmasıyla sadece ülkemizde on milyonlarca, dünyada milyarlarca insan internette paylaşım yapma imkanına sahip oldu. ADSL bağlantısının geldiği, hemen hemen her insanın yavaş yavaş evine internet girdiği dönemde bunu kontrol altına almaya çalıştılar. Örneğin bir site müzik paylaştığında kısa denecek bir sürede müdahale ediliyor, kapatılıyordu. Hatta davalar dahi söz konusu olabiliyordu. Zira o dönemlerde şarkıcılar kazançlarını CD satışlarından kazanıyordu. Fakat internetin her eve girmesiyle, CD gibi teknolojiler geçerliliğini yitirince, şarkıcıların en fazla para kazanma imkanı konserler olmaya başladı. Bu da daha çok para kazanmak için daha çok konser verebilmek, daha çok konser verebilmek için daha popüler olmak, daha popüler olmak için şarkılarının her yerde dinlenilmesi anlamına geliyor. Dolayısıyla vakti zamanında şarkılarının internete düşmesinden korkan şarkıcılar artık şarkılarını kendileri internete yüklüyor. Her yerde paylaşılması ve dinlenilmesi için dua ediyor.
Tabi bu işin müzik kısmı, film ve dizi kısmı da var. Yine eskiden filmler önce sinemaya girer, oradan bilet geliri elde eder, sonra CD ve DVD satışlarından para kazanmaya çalışırdı. Aradan bir iki yıl geçip, CD ve DVD satışları azalınca son olarak parayı filmin yayın hakkını bir TV kanalına satarak toplarlardı. Fakat günümüzde artık sinemadan sonra CD ve DVD alışverişi neredeyse bitme noktasına geldiğinden, filmin yayın hakları direkt Netflix gibi dijital platformlara ya da sinema paketleri olan TV box sistemleri gibi platformlara satılıyor.
YouTube ‘dan Para Kazanma Seçeneği
Bir de günümüzde şarkıcıların, film ve dizi yapımcılarının YouTube ‘dan para kazanma seçeneği var. Günümüzde YouTube ‘da telif hakkı ihlaline dair sıkıntı yaşanmasının en büyük nedeni budur. Zira şarkıcılar, film ve dizi yapımcıları, eserlerini YouTube ‘daki kendi hesaplarına yüklüyorlar. Eğer ki kendi hesaplarında yayınladıkları eserleri ne kadar çok izlenirse o kadar çok YouTube üzerinden para kazanıyorlar.
Dolayısıyla bir eseri, bir başka hesap yayınlarsa, bu durumda telif hakkı sahibi YouTube geliri düşeceği için telif hakkı ihlali başvurusunda bulunabiliyor.
YouTube ‘da Telif Hakkı İhlali
Bu noktaya kadar belirttiğim hususlar doğrultusunda telif hakkı meselesi günümüzde bu şekilde evrildi diyebilirim. Telif hakkına sahip bir içeriği kullanan kişilere uygulanan yaptırımlarda genel itibariyle tazminat ödeme ya da hapis yatma olmayınca, insanların telif hakkını ihlal etme konusunda daha cesur hareket etmesine neden oluyor. Belki telif hakkını ihlal etmesi nedeniyle tazminat ödemek durumunda kalan ya da hapis yatan birileri olmuştur fakat açıkçası ben görmedim ve duymadım. Sadece vakti zamanında “internetten müzik indiren kadın tutuklandı” gibi tamamen korkutma amaçlı olduğu bariz olan birkaç haber çıktı. Onun haricinde telif hakkını ihlal eden bütün durumlarda, eğer bir site ihlal ediyorsa site sahibine telif hakkını ihlal eden içeriği kaldırması gerektiğine dair uyarı gönderilir. İçerik kaldırılmazsa site kapatılır. YouTube ‘da telif hakkı ihlal eden biri olursa video yayından kaldırılır. Birden fazla kez telif hakkı ihlal edilirse YouTube hesabı kapatılır veya askıya alınır.
Gözlemlenen Durumlar
Soruda da belirtildiği gibi, bazı hesaplar telif hakkını ihlal edip başlarına bir şey gelmiyorken, sizin telif hakkını ihlal etmeniz durumunda başınıza bir şey gelmemesi için neler yapılması gerektiğine gelelim. Açıkçası telif hakkına sahip bir eseri kullanmanız durumunda “şunu yaparsanız telif hakkı nedeniyle sıkıntı yaşamazsınız“, “bunu yaparsanız telif hakkı nedeniyle sıkıntı yaşarsınız” şeklinde kesin bilgi vermek çokta mümkün değil. Buna biraz şans demek bile mümkündür. Genel itibariyle telif hakkından dolayı site ya da hesap kapanma cezası alanlar şu nedenlerden dolayı sıkıntı yaşarlar;
- Eser Sahibinin Şikayet Etmesi; Kullandığınız eserin telif hakkına sahip olan kişi sizi şikayet ederse siteniz ya da hesabınız kapatılır. Dolayısıyla eserin sahibinin sitenize ya da içeriğinize denk gelmesi ve sizi şikayet etmesi gerekiyor. Bir başkasının şikayet etmesi çokta dikkate alınmayabiliyor.
- İçerikten Para Kazanıyor Olmanız; Telif hakkına sahip içeriğin kullanılmasının en fazla sorun teşkil ettiği nokta, o içerikten para kazanıyor olmanızdır. Yani başkasının ürettiği eser size maddi ve manevi çıkar sağlıyorsa bundan dolayı hesabınız ya da siteniz kapatılabilir.
- Çok Fazla Kişiye Ulaşmak; İlla ki denk gelmişsinizdir, bir şarkıcının şarkısı bir hesap tarafından paylaşılıp, birkaç yüz bin kez izlenmesi veya dinlenmesi durumunda sorun yaşanmıyorken, bir şarkıcı bir müzisyenin müziğini kullanıp üzerine kendisi şarkı söylediğinde ve on milyonlarca kez izlenince sorun yaşanabiliyor. Aynı şey sosyal medyada ki paylaşımlar içinde geçerlidir. 30-40 kişi tarafından takip edilen, paylaşımları 2-3 kez beğenilen biri bir siyasetçiye küfür ettiğinde başı ağrımıyor. Fakat milyonlarca kişi tarafından takip edilip, paylaşımları on binlerce kez beğenilen hesaplar, bir siyasetçiyi hakaret içermeyecek şekilde eleştirince başı ağrıyabiliyor. Dolayısıyla bu biraz ulaştığınız kişi sayısına da bağlı.
Genel itibariyle yukarıdaki bu 3 unsurdan birinin ya da birkaçının gerçekleşmesi durumunda sitenin ya da hesabın kapatılması söz konusu olabiliyor.
Youtube Müzik Telif Hakkı Kaç Saniye?
Şöyle küçük bir efsanede var; “Eğer ki bir şarkının en fazla 30 saniyelik kısmı kullanılıyorsa telif hakkını ihlal etmemiş olursunuz“. Bunun kesinliği yoktur. Dolayısıyla bu tarz efsanevi ve kesinliği yasalardaki maddelerde yer almayan bilgilere dayanarak hareket etmemenizi tavsiye ederim.
Adil Kullanım Meselesi
Bir de adil kullanım meselesi var. YouTube ‘da telif hakkı sahibi içeriklerin kullanım amacına bağlı olarak telif yememesini sağlayan bazı unsurlar vardır. YouTube adil kullanım meselesini şu 4 maddeyle açıklıyor;
Adil kullanım ve telif hakkı meselesine dair daha ayrıntılı bilgi için bu bağlantıya göz fırlatabilirsiniz: https://www.youtube.com/intl/tr/about/copyright/fair-use/
SONUÇ
Netice olarak arkadaşlar, telif hakkı meselesi kendi içerisinde göreceler barındıran bir durum. Dolayısıyla hangi durumda ne tarz sıkıntılar yaşanıp yaşanmayacağı konusunda net bilgi vermek çok kolay değil. Verilebilecek tek net bilgi; Telif hakkına sahip eseri kullanmanız durumunda başınızın ağrıma riskinizin olması. Tabi bu adı üzerinde sadece risk. Yani kesinlikle sıkıntı yaşarsınız, kesinlikle sıkıntı yaşamazsınız anlamına gelmiyor. Dolayısıyla riski alıp almama kararını verecek olan da sizsiniz… Kalın sağlıcakla…
Ayrıca Kodcu Herif 'te yer alan aşağıdaki konulara da göz fırlatabilirsiniz =)
