Bir web sitesinden video indirmek isteyen ve bunun yasal suç olup olmadığını öğrenmek isteyen kardeşimizin sorusunu cevaplıyoruz.
SORU:
hocam merhabalar.Bazı sitelerde videolar siteye gömülü oluyor ve indiremiyorum.Bazı programlar sayesinde indirilebiliyor ama site yöneticisin bana verdiği bilgiye göre indirilenler görülüyor ve dava açılıyormuş bunun doğruluk payı nedir ? varmıdır böyle bir şey
CEVAP:
Bu soruyu gören muhtemelen “yok lan, ne suçu… Bende herkes gibi sürekli video indiriyorum. Bir şey olduğu ya da olacağı yok…” şeklinde düşünüp direkt sonuca varabilir. Bende bir bilişim hukuku uzmanı olmadığım için olayı teknik ve telif hakkını ele alarak cevap vereceğim.
Telif Hakkına Sahip Eser
Daha önce birkaç konuda telif hakkı meselesini ele almıştım fakat inceden tekrar ele alalım. Telif hakkı, bir fikir ya da eseri meydana getiren kişinin sahip olduğu haklardır. Bu da demektir ki, bir fikri ya da eseri meydana getiren kim ise, o kişi o eserin ya da fikrin sahibidir. Dolayısıyla o fikir ya da eser, o fikri ya da eseri meydana getiren kişinin izni olmadan kullanılamaz, bir başkası bundan maddi ya da manevi kazanç sağlayamaz.
Tabi bu fikir sahibi mevzusu zannedildiği gibi “elektrikli araba fikri bundan 15 sene önce benim aklıma gelmişti. Gidip Elon Musk ‘tan telif hakkı talebinde bulunayım” gibi bir şey değil. Bu tarz fiziksel ya da teknik ürünler icat sınıfına girdiği için patent alınması gerekiyor. Dolayısıyla o icadın nasıl meydana getirildiğini teknik açıklamaları ile patent başvuruları yapılıyor.
Kitap, dergi, video, yazılım gibi unsurlar fikir ve eser sınıfına giriyor ve herhangi bir patent ve benzeri bir başvuruya gerek yok. Tek yapılması gereken o eserin ya da fikrin size ait olduğunu ispatlayacak unsurlara sahip olmanız. Örneğin kitap yazdınız diyelim. Kitabı bilgisayar ortamında yazıp, bir arkadaşınıza değerlendirmesi için mail ile gönderdiniz. Arkadaşınızda şerefsizlik yapıp kitabı bastırdı. O arkadaşınıza telif hakkı davası açabilirsiniz. Zira elinizde kitabın basıldığı tarihten önce sizin tarafınızdan arkadaşınıza mail ile gönderildiğinin ispatı var.
Bir başka örnek, siz 1 adet kitap satın alıp onu satabilirsiniz. Zira o 1 adet kitap size ait ve bedeli ödenmiş bir üründür. Fakat o 1 adet kitabı çoğaltıp, birden fazla kitap olarak satışını yaparak para kazanamazsınız.
Telif Hakkına Sahip Olmayan Eserler
Telif hakkına sahip olan eserler genel olarak belli bir ücret ödenerek yararlanılan, çoğaltılması ve dağıtılması yasak olan eserler olduğundan, ücretsiz, çoğaltılması ve dağıtılması yasak olmayan eserler için genel olarak Telif Hakkına Sahip Olmayan Eserler adı veriliyor. Her ne kadar bir ücret ödenmemesi, çoğaltılması ve dağıtılması söz konusu olsa da, bu eserlerin de kendi içlerinde bir telif hakkı var.
Örneğin bazı telif hakkına sahip olmayan eser sahipleri “kaynak belirtilmeden kullanılamaz” şeklinde bir kural koyabilir. Kaynak belirtmeden eseri kullanan kişiler içinde, eserin üreticisi tarafından direkt olarak maddi kazanç elde edeceği dava açılmaz. Kaynak belirtilmesi ya da o eseri kaynak belirtmeden kullanan kişinin silmesi yönünde dava açılır.
Video İndirildiğinin Görülmesi
Video indirmenin suç olup olmadığı meselesine gelmeden önce, video indirilip indirilmediğinin görülmesi mevzusuna göz fırlatalım.
Teknik olarak, siz videoları bilgisayarınıza indirmeyip web sitesi üzerinden izleseniz de, zaten o video sizin bilgisayarınıza yükleniyor. Tek farkı, kalıcı bellek olan hard diske değil, geçici bellek olan RAM ‘e yükleniyor. Dolayısıyla bir videoyu bilgisayara indirme konusunda tespit yapmak o kadar kolay değil. Ha, şöyle bir şey olabilir; Diyelim ki 25 Mbps internet bağlantınız var ve saniyede 2-3 MB hızla indirme imkanına sahipsiniz. Yine diyelim ki video sitesinde 50 dakikalık, 800 MB civarı boyutlu bir video var. Bu videoyu web sitesinden izlerseniz, sitenin 50 dakikada 800 MB trafiğini yemiş olursunuz. Fakat videoyu siteden izlemez ve bilgisayarınıza indirirseniz, siteden 4-5 dakikada 800 MB trafik yemiş olursunuz.
Dolayısıyla, yazılımsal imkanlarla, hangi IP ‘ye sahip kişi, kaç dakikada, ne kadar trafik tüketmiş bunu bilmek mümkün. Fakat standart CPaneller de bu imkan yok. Ancak bunun için özel bir yazılım yapılmış olması lazım.
Video İndirmek Suç mu?
Gelelim video indirmek suç mu değil mi meselesine… Bu noktaya kadar verdiğim bilgiler doğrultusunda videoların da telif hakkına sahip bir eser olduğunu biliyoruz. Soru ayrıntılı bilgi içermediği için genel varsayımlar doğrultusunda genel cevap vericem.
Öncelikle günümüzde neredeyse bütün siteler kendileri tarafından üretilen videoları siteye yüklemiyor. Onlarda başkalarının ürettiği videoları sitelerine yüklüyorlar. Dolayısıyla söz konusu video, atıyorum yabancı bir diziyse, bu diziyi sitesine yükleyen kişinin, sitesinden video indiren kişiyi dava etmeye kalkması kadar saçma bir şey olamaz. Zira bu durum, telefon çalan birisinin, bir başkasına telefonu çaldırması sonucu dava açmasına benzer.
İkinci varsayım, diyelim ki video, site sahibi tarafından üretilen bir eğitim videosu. Eğer ki bunu indirip, kendi sitende yayınlamıyorsan ya da bundan maddi veya manevi bir çıkar sağlamıyorsan, yine bir sıkıntı yok. Zira site sahibi sana bu imkanı sunmuş. Sen bu imkanı çıkar amaçlı kullanmadığın sürece ortada bir suç yoktur.
Birde günümüzde sitesinde yayınlayan pek çok site sahibi videoları kendi hostinglerine ya da sunucularına değil, video yükleme ve izleme sitelerine yüklüyor. O durumda da siz videoyu yayınlanan siteden değil, yüklenen siteden indirmiş oluyorsunuz.
Tüm bunların yanı sıra, günümüzde YouTube ve pek çok TV, uydu alıcısı vs. telif hakkına sahip içerikler yayınlıyor. Hemen hemen hepsi, bünyelerindeki yayınladıkları telif hakkına sahip bu içerikleri kayıt etme ve indirme imkanı sunuyor. Yani TV ‘de yayınlanan milyar dolarlık bütçeli filmleri ben bugün kayıt edebiliyorsam, bir sitede yayınlanan videoyu bilgisayarıma indirmem durumunda bu dava konusu olamaz.
Ha, yazının başında da belirttiğim gibi, bilişim hukuku uzmanı olmadığım için teknik ve tecrübelerim doğrultusunda bilgi veriyorum. Tecrübelerim doğrultusunda, bu dava konusu olarak kabul edilse bile ancak videoyu bilgisayarından silmen yönünde dava sonuçlanır. Zira bundan sağladığın bir maddi veya manevi çıkar yok.
SONUÇ
Sonuç kısmında iki hususa değinmek istiyorum. Bunlar için ayrı alt başlığa gerek yok. Birincisi, maddi veya manevi çıkar sağlamadığınız sürece sorun yok dedik. Fakat bu her videoyu bilgisayarınıza indirebileceğiniz ya da bilgisayarınızda saklayabileceğiniz anlamına gelmiyor. Örneğin bilgisayarınızda çocuk istismarına yönelik videoların bilgisayarınızda olması yasaktır. Terör ile alakalı videolar yine suç unsurudur.
Bir diğer husus, neden site yöneticisi bunun bir suç olduğunu söylüyor, onu da kısaca açıklayayım; Daha önce birkaç konuda belirttiğim üzere sitelerin en büyük ziyaretçi kaynağı arama motorlarıdır. Arama motorlarında ne kadar üst sıralarda olunursa o kadar çok ziyaretçi alınır, dolayısıyla reklamlardan ve diğer maddiyat karşılığında sunulan imkanlardan para kazanılır. Arama motorlarında üst sıralarda olma kriterlerinden biri, ziyaretçilerin sitede uzun süre vakit geçirmesidir. Dolayısıyla, video sitesi sahipleri, ziyaretçinin 50 dakikalık bir videoyu site üzerinden izleyip, 50 dakika sitede kalmasını, dolayısıyla arama motorlarında daha üst sıralarda yer almayı ister. 50 dakikalık bir videoyu, 4-5 dakikada indirip, aynı oranda kaynak tüketip, siteden gitmesini istemez.
Bu noktaya kadar, meseleyi olabildiğince ayrıntılı ve kafalarda soru işareti bırakmayacak şekilde açıkladığımı düşünüyorum. Özetle bilgisayara video indirmek suç değil =)
Ayrıca Kodcu Herif 'te yer alan aşağıdaki konulara da göz fırlatabilirsiniz =)
