Yazılımcı kardeşimizin yazılım sektöründe yaşadığı sıkıntılar nedeniyle yazılımcılığa veda edip etmemesi üzerine gelen sorusunu cevaplıyoruz.
SORU:
Selam abicim. Soruma mesleki geçmişimin hikayesiyle başlayacam biraz uzun olabilir, belki bu mesleği yapmak isteyen arkadaşlara faydası olur diye yazmak istedim. Ben önlisans bilgisayar programcılığı mezunuyum. Sonradan dikey geçişle lisans işletme bitirdim. Yaşım 26. Bilgisayar programcılığını bitirdikten sonra 2011 yılında İstanbula gelip bir eğitim kurumunda yazılım ve veritabanı uzmanlığı eğitimine kaydoldum. İstanbul da kimim kimsem yok yurtta orda burda sürünerek kursu birincilikle bitirdim bir sürü başarı vs belge verdiler had git dediler. Tabi İstanbula gelirken ki heyecanım azmin meslek aşkı vs. derken çok dolu geçti bu eğitim benim için ve gerçekten güzel bir temel attım. Bunlar olurken çektiğim maddi manevi birçok sıkıntı (kurs parası İstanbulda işsiz güçsüz yaşamak vs.) yeni bir hayata başlıyor olmanın verdiği heyecan biraz da çocuklukla halledilebilir gibi gelmişti. Kurs bittikten sonra ki 2 ay boyunca iş aradım bir çok iş görüşmesine gittim. İş görüşmelerinde anladım ki bu meslekte deneyim ve yaptığınız projeler çok önemli tabi bunların yanında bilgisayar, yazılım mühendisliği veya matematik gibi bölümlerden mezunsanız biraz daha şansınız yüksek iş bulmada. Benim kursu bitirdiğim dönemlerde henüz lisansı bitirmemiştim önlisans mezunuydum ve hiç iş deneyimim yoktu. Elimdeki tek büyük proje basit bir e-ticaret sitesiydi bir kaç tane de şirket tanıtım sitesi ile aldığım yazılım uzmanlığı kursunun sertifikaları. Ve şirketler bu durumda birine yetiştirilmek üzere eleman gözüyle bakıp ucuza sizi çalıştırmak istiyorlar ya da hiç umursamayıp biz sizi ararız deyip yolluyorlar. Neyse 2. ayın sonunda bir firmada işe başladım başlangıç maaşım 1.250 tl. Bir e-ticaret sitesinden sorumluydum ve tek yazılımcıydım şirketteki bir de freelance olarak çalışan bu işe yıllarını vermiş bir yazılımcı abimiz vardı. Yaklaşık 6 ay kadar çalıştığım bu firmada bu kıdemli abimizden bir çok şey öğrendim ve keşke kursa onca para verip borca gireceğime ücret almadan bir şirkette çalışıp stajyer gibi bu işi yerinde öğrenseydim demiştim kendime. 6 ay kadar sonra şirket istenilen düzeye gelemediği ve rakipleriyle yarışamadığı için (maddi anlamda) kapatıldı ve işsizlik dönemi yeniden başladı. 4 ay kadar iş aradım yine sayısız iş görüşmesine gittim bu sefer biraz daha tecrübeli olarak tabi ama bu seferde şansızlıklar peşimi bırakmadı. Çok iyi iki şirkette olacak işim olmadı. Birinde Koltuk sevdalısı iki müdürün yazılımcı alacağız almayacağız kavgasından dolayı ben arada yandım. Diğerinde bir anlık telefonumun meşgul olması bana güzel bir işe mal oldu. Ve daha bunun gibi bir çok garip şansızlıklar oldu bir kısmıda saçma sapan şartlarda çalışan arayan firmalardı. Sonuç 4 ayın sonunda işsizliğim devam ediyordu. Ve ben artık psikolojik olarak da maddi anlamda da çökmüştüm. Ve İstanbuldan çekip gittim. Yıl 2016 olacak yaklaşık 3 yıldır bir çok şehirde birçok farklı iş yaptım(Bilgi işlem, satın alma, kurumsal pazarlama, ön muhasebe, kasiyerlik, garsonluk vs.) yazılım mesleğinden olabildiğince kopmamaya çalıştım onca işin içinde aslında uzak kaldım yazılımdan. freelance işler aldım. Parada kazandım(Büyük paralar değil 300-500 tl ek gelir diyelim bir çoğuna) ama İstanbul dışında ki gittiğim bir çok şehirde bu sektörde ne doğru düzgün firmalar nede yazılımcı arayan vardı. Hep bir kaç şirket tanıtım sitesi blog belki e-ticaret işi bunlarda artık çoğu hazır hale getirilmiş paket halinde sunulan yazılımlar ve çok ucuza satılıyorlar. İnsanlara hazır yazılımlarla onlara özel yapılan yazılımın farkını anlatmak çok zor hele ki bu işlerden hiç haberi yoksa. Hal böyle olunca freelance iş almakta artık kolay değil. Sonuçta şu an tarlada çalışıyorum ben çapa yapıyoruz tarlalarda fidan dikiyoruz vs. 1 ay sonra askere gideceğim. Askerlik harçlığım çıksın diye girdim bu işe. Ama sanırım şu ana kadar yaptığım en huzurlu iş:) Velhasılıkelam askerden döneceğim 6 ay sonra ama artık ben ne iş yapacağımı bilmiyorum kendime bir yol çizemiyorum. Yazılım mesleğine elveda demek hem koyuyor bana hemde bunu demek artık farz oldu gibi. Emek verip severek yapmaya çalıştığım mesleğim 4 yılda bana bir sürü borç ve hayal kırıklığından başka bir şey bırakmadı. Ha bir de acı bir hayat tecrübesi oldu. Şimdilerde bu mesleğimi, bu diplomamı, o kursu, öğrendiklerimi geride bırakıp başka bir meslekte devam etmek istiyorum sence bunu yapmalı mıyım bu anlattıklarımdan sonra? Bir şekilde hayatımı düzene sokmak istiyorum artık iş konusunda en azından. Sırf seviyorum diye yazılım sektörünün acımasız taraflarına (ki bence bu tarafı çok daha ağır basıyor) daha fazla katlanacak durumda değilim, buna ne maddi ne de manevi bir gücüm yok. Benim yerimde olsaydın ne yapardın ?
CEVAP:
Bu zamana kadar soru soran binlerce kardeşimiz haksızlık olarak kabul etmesin ama son zamanlarda gelen ve okuduğum en mükemmel soru bu. Cümle yapısını ve diğer meseleleri bir kenara bırakalım, sorunun içinde yer alan hikaye ciddi anlamda beni çok etkiledi. Bütün samimiyetimle söylüyorum, soruyu tüylerim diken diken olarak okudum ve duygulandım. Hatta “benim yerimde olsaydın ne yapardın?” demişsin ya, ben zaten senin çektiğin sıkıntıları bazı benzer noktalarıyla ziyadesiyle çektim. En önemlisi de Kodcu Herif olarak yazdığımız yüzlerce makalede anlatmaya çalıştığımız sektörel sorunları sen tecrübe ederek mükemmel bir şekilde anlatmışsın. Ellerine ve yüreğine sağlık canım kardeşim.
Yazılım Mesleği
Cevap olarak yazmak istediğim o kadar çok şey var ki, nereden başlasam, nasıl anlatsam bir türlü toparlayamıyorum. Biz zaten Kodcu Herif olarak 1 yılı aşkın bir süredir sektörel sorunlardan bahsedip, bu sektörde olan ve bu sektöre merak salan kardeşlerimize gerçekleri göstermeye, anlatmaya ve sektörde başarılı olması için nelere dikkat etmeleri gerektiğine dair yardımcı olmaya çalışıyoruz. Hatta Kodcu Herif olarak ilk kayda değer yazı dizimiz Türkiye ‘de Yazılımcı Olmak başlıklı, Türkiye ‘de yazılım sektöründeki sorunları ele aldığımızı yazı dizimizdi. Söz konusu sorunlar o kadar fazla ki “anlatmaya başlasak kitap olur” sözünden yola çıkarak kitap çalışması dahi yapıyoruz. Hatta bu sorunları anlatmamız nedeniyle bir ara adımız “yazılımdan soğutmaya çalışan kişi” ye dahi çıkmıştı, neyse ki o saçma sapan düşüncelere sahip kardeşlerimiz artık pek görülmüyor. Bazen öz eleştiri yaparak kendi kendime “Ya Kodcu Herif, tamam, sen bu sektörde sorunlar yaşadın fakat güzel şeylerde olabilir. İstenildiğinde gerçekten iyi işler yapılabilir” diyor ve soru soran kardeşlerimize “olur, yaparsın, başarırsın, kazanırsın” demek istiyorum. Fakat seninde sorunda anlattığın hikayen bunun bir gazdan ibaret olacağını ziyadesiyle ispatlıyor.
Sorunda en çok dikkatimi çeken ve senin özellikle belirtmemiş olman nedeniyle değinmek istemediğim aile meselesine inceden değinmek zorunda hissediyorum kendimi. Kafana göre şehir değiştirebilmen, herhangi bir maddi destek almaman aile ile ilgili bir sorun olduğunu gösteriyor. Bu konuya girmek istemiyorum. Sadece aile desteği olmamasına rağmen “helal olsun” denilecek işler yaptığını belirtmek istiyorum. Kendi kendine, hiç kimseden medet ummadan, borca girerek, yaşadığın şehirden ayrılıp kursa gitmişsin. Kursa devam ederken yine yurtlarda, orada burada kalmışsın. Kursu birincilikle bitirip, ödüller almışsın. Bu nedenle sana ne kadar “helal olsun” denilse azdır canım kardeşim.
Tüm bunların yanı sıra bir sürü işe girmeye çalışmışsın ve sorunlar yaşamışsın. Sadece belirtmek istediğim şey bu sorunları kişisel şanssızlık olarak görme. Çünkü bu sektörde bir şeyler yapmak isteyen herkes benzer sorunları yaşıyor. Bende bu sektörde yaşadığım sorunları, bu sektörün içinde olmayanlara anlattığımda büyük şanssızlıklar yaşadığımı düşünüyorlar. Çalışmaya başladığım E-Ticaret firmasının ben işe girdikten 1 buçuk ay sonra kapanması, yaşadığım şehirde isimli bir yazılım firması ben işe girdiğim andan itibaren işten çıkana kadar 5 kuruş para vermemesi bi de üstüne üst düzey beklentiler içine girmesi, freelance olarak çalıştığım bir firmaya 14 tane web sitesi yapmam ve iş para almaya gelince firma sahibinin ortadan kaybolması, ev ürünleri üreten ve satan bir firmanın kendi bünyesinde web ajansı kurmayı düşünüp beni işe aldıktan 2 hafta sonra “biz bu işlerin böyle olduğunu bilmiyorduk” diyerek bölümü kapatması ve daha saymakla bitmeyecek bir dünya iş görüşmesi ve tecrübesine dair sorunları bizzat tecrübe ettim. O yüzden sıkıntının senin şansında değil, sektörde olduğunu bil kardeşim.
Sen kalkmışsın, çok zor şartlarda kursa gidip eğitim almışsın. Bilgisayarla alakalı 2 yıllık dahi olsa bir bölüm bitirmişsin ve işletme okuyup 4 yıllık üniversite mezunu olmuşsun. Kursu birincilikle bitirmiş, ödüller almışsın. İyi kötü bir sektörel tecrübe edinmişsin. Tüm bunlara rağmen bu sektörde tutunamamışsın. Şimdi ben ailevi açıdan kayda değer bir sorunu olmayan ve üniversitede 2 yıllık mezun olan ya da kursa gidip kendisini geliştirmek isteyen, bu sektörde iyi paralar kazanmayı bekleyip soru soran kardeşlerime ne diyeyim… Hani zaten bu zamana kadar diyeceklerimizi dedik, bundan sonra da demeye devam edicez ve senin sorun bir şeyleri değiştirmeyecek fakat nasıl “olur, yaparsın, başarırsın, kazanırsın” diyeyim… Dersem bu hava gazı olacak…
Sorunda “keşke kursa gideceğime bir işe stajyer olarak girseydim” demişsin. Evet, bu kendini geliştirme ve iş tecrübesi açısından ideal bir yol. Fakat kursa gidip, elinde ödül ve belgelerin olması da çok ciddi bir avantaj. Bu nedenle bunları gözardı etme. Elbette kursa yüklü miktar para vermen sıkıntı orası ayrı mesele…
Daha öncede defalarca kez söyledim, yazılımcı olmak ayrı, para kazanmak ayrıdır. Yazılımcı olmak para kazanma garantisi değildir. Yazılım yeteneğinden para kazanmak, para kazanma yeteneğine sahip olmayı gerektirir. Ben 10 yıldan fazla zamanımı yazılıma harcadım, adım gibi biliyorum ki iki kod öğrenip, yazılımdan benim kazandığımdan daha fazla kazanan bir dünya kişi var. O yüzden paraya yönelik hareket edeceksin canım kardeşim. Seninde tecrübe ettiğin gibi hazır script ile özel yazılım arasındaki farkı anlatmanın bir mantığı yok. Müşteri helvanın nasıl yapılacağını bilmek istemiyor, helva yemek istiyor. Müşterinin istediğini hazır script ile yapabiliyorsan ve yapacağın iş az bir zaman alacak ise, ver kabul edilebilir bir fiyat, yap hazır script, geç. Ha özel yazılım gerektiren kapsamlı bir iş isteniliyor ise o zaman “bunu ancak özel bir yazılım ile yapabiliriz, en az bu kadar zamanımızı alır, o yüzden fiyat bu” de. Adama yazılım ile ilgili şeyler anlatma çünkü anlamaz. Anlamadığı için sıkılır, hatta “ulan bu benim anlamadığım bir dünya şey söylüyor, belli ki bu beni düdükleyecek” der, kaçar. Hatta ve hatta, sen “hazır script yapıcaz” dersin, adam “hazır script” kelimesinden sadece “hazır” kelimesini anlar ve bunun dandik olacağını düşünür. Başkasına gider, o da “sana güzel bir yazılım yapıcaz abi” der, çakar hazır scripti, alır parasını. Bunları ben çok yaşadım ve anca öğrendim ama iş, işten geçti tabi. Piyasa artık elini sallasan 2 kod öğrenip “ben yazılım uzmanıyım” diyen, sanki Google ‘ı kendisi yapmış havalarında gezen, basit bir “Select sorgusu yaz” desen apışıp kalacak çakma yazılımcılar ile dolu.
SONUÇ
Netice olarak işin profesyonelliğine değil, parasına bakmak durumundasın. “Bu işi nasıl profesyonel yaparım” diye değil “bu işten nasıl para kazanırım” kafasında hareket etmek zorundasın canım kardeşim. İyi yazılımcılar işe profesyonel olarak bakar, ki ben de hep öyle baktım. Bu nedenle çok kaybettim, en sonunda kendimi tükettim ve “başlarım böyle işe” diyerek yazılım ile alakalı bir işe girme hevesinden vazgeçtim. Sende kendini daha fazla tüketmeden kafa yapını değiştir ve para kazanmaya yönelik hareket et.
Bu noktaya yazdıklarımı toparlayacak olursak, askere gitmek üzere olduğunu belirtmişsin. Bu bir anlamda senin çektiğin sektörel sıkıntılarda askere gidecek olmanın payı olduğunu gösteriyor. Çünkü firmalar askerliğini yapmamış ve askere gidecek olan kişileri tercih etmiyor. Dolayısıyla askerliğini ALLAH ‘ın izniyle hallet, hayırlı bir şekilde teskereni al. Döndükten sonra “illa yazılım işi yapıcam” şeklinde düşünme, ki o kafada olmayacağını gösteriyorsun. Fakat yazılımı da bırakma. Çünkü yazılım en kötü ihtimalle freelance iş alarak ek gelir elde etmeni sağlar. Gir kendi yağında kavrulmanı sağlayacak standart bir işe. Hem o işte çalış hemde freelance işler almaya çalış. Bu arada para biriktir. Kayda değer seviyede para biriktirene kadar sağlam bir proje bul kendine. Bu proje illa yazılım ile alakalı olmak zorunda değil. Para birikene kadar projeyi en ince ayrıntısına kadar tasarla ve bütün olumsuz olasılıklar için önlemlerini al. Projeyi hayata geçirmek için yeterli paradan biraz daha fazlası birikince projeni hayata geçir.
Savaşmaktan, uğraşmaktan, başarılı olma azminden asla vazgeçme. Unutma ki karşılaşılan zorluklar ne kadar büyük ise, üstesinden gelmekte o kadar gurur vericidir. Sen büyük zorluklar ile karşılaşmışsın ve muhtemelen karşılaşmaya devam ediyorsun. Ben inanıyorum gün gelecek bu zorlukların üstesinden geleceksin ve yaşayacağın gurur tarifsiz olacak. O gün geldiğinde bana da yaz, ki bende senin adına tarifsiz bir gurur duyayım canım kardeşim. ALLAH ‘a emanet ol, hiç bir engelin seni yolundan alıkoymasına izin verme 😉
Ayrıca Kodcu Herif 'te yer alan aşağıdaki konulara da göz fırlatabilirsiniz =)
