Wikipedia 29 Nisan 2017 tarihinden bu yana yani 317 gündür ülkemizden erişimi yasaklı. Bunun üzerine Wikipedia kendi resmi sosyal medya hesaplarında #WeMissTurkey yani Türkiye ‘yi Özledik kampanyası başlattı.
Peki dünyanın en büyük online ansiklopedisi olan, dolayısıyla dünyanın en büyük bilgi kaynağı kabul edilen Wikipedia neden yasaklandı? Wikipedia ‘nın çalışma mantığı nedir? Yasağın kalkması için ne olması gerekiyor? Yasaklı olmasının haklı gerekçeleri var mı yani yasaklı olmasına karşı mı çıkmalıyız yoksa yasağı desteklemeli miyiz? Bu meselelere beraber göz fırlatalım.
Wikipedia Çalışma Mantığı
Öncelikle Wikipedia ‘nın çalışma mantığına göz fırlatmalıyız ki, söz konusu yasaklamaya dair daha sağlıklı bir fikre sahip olabilelim. Wikipedia bir sosyal ansiklopedi. Yani isteyen herkes içerik girebilir, ki vakti zamanında girenler görmüştür ki okunan içeriği düzenleme ve yeni içerikler girme imkanı sunan bağlantılar var. Girilen ya da düzenlenen içerikler gönüllü editörler tarafından incelenip onaylanıyor. Yani kafasına göre her içerik girenin içeriği ya da düzenlemesi direkt olarak yayına alınmıyor.
Bunun yanı sıra Wikipedia para kazanma amacıyla kurulan ya da dünya çapında kullanılan bir site olmasına rağmen para kazanan bir site değil. Sitesinin hiçbir yerinde reklam yer almadığı gibi hiçbir içeriğe ulaşmak içinde para talep edilmiyor. “Peki dünyanın en büyük ansiklopedisinin masraflarını kim karşılıyor?” diye merak edenlere cevap verelim; bağışlar ile yürüyor. Wikimedia isimli bir vakıf var ve isteyen herkes bu vakfa bağış yapabiliyor. Söz konusu bağışları da küçümsememek lazım zira yılda topladıkları bağış 100 milyon dolara yakın. Sağlam bağış yapanlar arasında Google ‘da yer alıyor. Tabi bu para ceplerine değil, sunucu, çalışan maaş ve masraflarına gidiyor.
Wikipedia Neden Yasaklandı?
Wikipedia 29 Nisan 2017 tarihinde yasaklandıktan sonra Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ‘ndan konuyla ilgili açıklama geldi. Söz konusu açıklamada Wikipedia ‘nın yasaklanma gerekçesi olarak Wikipedia ‘da, Türkiye ‘nin terör örgütleriyle aynı amaca yönelik hareket ettiği ve terör örgütlerine destek verdiği yönünde içeriklerin yer alması gösterildi. Bakanlık Wikipedia ‘nın bu içerikler nedeniyle Türkiye ‘yi uluslararası alanda karalama kampanyası yapanlara destek verdiğini, bu nedenle yasaklandığını açıklamasına ekledi.
Söz konusu yasaklama nedeni ise İngilizce Wikipedia ‘da yer alan “Suriye İç Savaşı’na yabancı müdahalesi” ve “Devlet destekli terörizm” içeriklerinde yer alan Türkiye ile ilgili maddeler. Bu içeriklerde Türkiye ile alakalı yazılanlar nedeniyle yasaklanma kararı alınmış durumda. “Suriye İç Savaşı’na yabancı müdahalesi” içeriğinde, Türkiye ‘den terör örgütlerine olan katılımdan, “Devlet destekli terörizm” içeriğinde ise Türkiye ‘nin terör örgütlerine verdiği destekten bahsediyor. Fakat burada dikkat edilmesi gereken bir nokta var, o da direkt olarak ve sadece Türkiye ile terör örgütleri bağdaştırılmıyor. İlgili içeriklerde Amerika, İngiltere, İtalya, Birleşik Arap Emirlikleri gibi onlarca ülke yer alıyor, Türkiye ‘de o ülkeler arasında gösteriliyor.
Bu yasaklama nedeniyle gözler elbette Wikipedia kurucusu Jimmy Wales ‘e çevirildi ve Jimmy Wales resmi twitter hesabından bu açıklamayı yaptı: “Bilgiye erişim temel insan hakkıdır. Türkiye halkının bu hakkını savunma mücadelesinde hep yanında olacağım.”
Yani “söz konusu yasağın kalkması için elimizden geleni yapıcaz. Çözüm üretmek için uğraşıcaz.” demedi. “Biz bir şey yapmayacağız, sadece Türk halkının wikipedia ‘ya erişmesi mücadele vermesine yardım edeceğiz” dedi. Peki neden diğer sosyal medya siteleri ya da dünya çapındaki projeler Türkiye ile erişim yasağı konusunda çözüm arayışı içerisine girerken Wikipedia neden çözüm için çabalayacağını açıklamadı? En önemlisi de bu yasak mantıklı mı değil mi? Buna geçelim…
Yasak Mantıklı mı Değil mi?
Başta sosyal medya üzerinden olmak üzere yasağa hem destek veren hem de karşı çıkan çok fazla kişi var. Bu kişiler arasında hukukçular, siyasetçiler ve bilişim alanında isim sahibi kişilerde var. Diğer yandan yasağı yalan yanlış gerekçeler ile haklı göstermeye çalışan haber siteleri de sinir bozucu durumda… KodcuHerif.Com olarak biz bu meseleyi tamamen objektif bir şekilde ele alalım.
KodcuHerif.Com olarak internet sitelerinin sansürlenmesine her daim karşı çıktık. Bu zamana kadar facebook, twitter, youtube ve daha pek çok dünya çapında kullanılan sitelerin yasaklanması hep canımızı sıktı. Fakat bu her yasaklama ya da sansürleme, karşı çıkılması gereken anlamına gelmiyor. Karşı çıkılması gereken yasaklama ve sansürlemeler, belli bir kişinin, partinin ya da belli bir kesimin çıkarlarına ters düşmesi durumunda yapıldığında mantıklıdır, aksi halde mantığı sorgulanmalıdır.
Eğitime, bilgiye, milli değerlere ve özgürlüğe sonuna kadar önem veren bir site olarak şimdide önümüzde dünyanın en büyük bilgi kaynağı sitesinin yasaklanması meselesi duruyor. Yasaklanma gerekçesi de ülkemizin dünya çapında terör örgütleri ile aynı mantığa sahip olduğumuz ve terör örgütlerine destek verdiğimiz gibi içeriklerin yer alması. Bu, bu topraklarda yaşan, bu ülkeyi seven, bu ülkenin çıkarlarını gözeten kimsenin kabul edemeyeceği veya etmemesi gereken bir durumdur.
Yinede yasaklamak ilk değil, ortada başka hiçbir çözüm olmaması durumunda başvurulması gereken bir çözüm olmalıdır. Peki çözüm nedir?
Wikipedia Bu Yasak ile Neler Kaybetti?
Pek çok haber sitesinde Wikipedia ‘nın yasaklanmasından dolayı kaybettiklerine dair mantık dışı ya da kanıtlanamayacak içerikler yer alıyor. Türkiye ‘yi karalamak için terör örgütlerinin Wikipedia ‘ya para vermesinden, dolayısıyla yasaklanması ile bu paradan mahrum kalmasından tutun, ülkede iç karışıklık çıkarma imkanına yasaklanması sayesinde sahip olmayacağına kadar pek çok şey yazılıyor. Bir kere bütün dünya bizden ortak şekilde nefret ediyor, bütün dünyanın tek amacı bizi bitirmek, üretilen projelerde tamamen Türkiye ‘yi yok etmek olduğu yönündeki paranoyadan sıyrılmak gerek. Tamam belki coğrafi konumumuz nedeniyle inceden bir hasetlik durumu söz konusu olabilir. Ülkemizde hakim olan dini inancımız, dünyada söz sahibi olan ülkeler ile aynı olmayabilir. Fakat Türkiye ‘nin ciddi oranda zayıflaması ya da yok olması durumunda globalleşen dünyada, Türkiye ile direkt veya dolaylı yoldan iş yapan ülkelerin büyük zararlar görmesine neden olur. Dolayısıyla Wikipedia ‘nın #WeMissTurkey kampanyasını başlatmış olmasının başlıca birkaç sebebi şunlar;
Nüfusumuz
Başlıca nedenler arasında nüfusumuz geliyor. Dünya çapında bir projenin ana amacı olabildiğince çok ziyaretçi çekmektir. Özellikle ürün satmayan, sadece içerik üretilen ve içerik ziyaretleri hedefleyen bir site ise bu amaç daha fazla önem kazanır.
242 dünya arasında 80 milyonluk nüfusuyla 17. sırada olan ülkemizde bu tarz siteler için önem arz ediyor. Özellikle internet erişimi olan genç nüfusun yoğunlukta olması da söz konusu önemi arttırıyor. Fakat yaklaşık 1 buçuk milyarlık nüfusa sahip Çin ile kıyaslandığımızda ve Çin ‘de de Wikipedia ‘nın yasaklı olduğunu düşündüğümüzde, Türkiye çok büyük bir dert değil.
Zaten Çin sosyal medyasından arama motorlarına kadar kendi ülkesinde üretilen projeleri kullanıyor. Dolayısıyla Wikipedia ‘yı yasakladıktan sonra kendi online ansiklopedilerini hayata geçiriyorlar
Bağışlar
Konunun başındaki “Wikipedia Çalışma Mantığı” maddesinde de belirttik. Wikipedia bağışlar ile yürüyen bir site. Dolayısıyla 80 milyonluk bir ülkeden bağış toplama imkanından mahrum kalmış durumda. Tabi 80 milyonluk bir ülkenin tükettiği trafik ortadan kalkınca, giderlerde azalıyor.
Samimiyet(?)
Şimdi bu mesele, paranoyakça yaklaşıma sahip olmamız durumunda itiraz edilebilecek bir mesele. Yani Wikipedia ‘nın gerçekten samimi bir şekilde, tek amacı insanların ücretsiz bilgiye erişmesi, insanlar tarafından büyütülen özgür bir ansiklopedi olması gerçeğini göz ardı etmemek gerekiyor. Zira bunun örnekleri mevcut. Bundan yıllar önce Wikipedia maddi anlamda zor günler geçirirken, satılması alternatifi düşünülmedi. Satın almak isteyenler oldu, sitenin kurucusu Jimmy Wales böyle bir şeyin söz konusu olmadığını söyledi. Ya devam edecek ya da kapatılacak noktasına gelindi. Bu noktaya gelmesi elbette her yerde yankı bulunca bağış yağmaya başladı ve sonrasında bir daha zorluk çekmemelerini sağlayacak kadar bağışlar toplamaya başladılar.
Yasaklama Facebook, Twitter ve YouTube gibi dünya çapında projelere yapıldığında, ilgili içerikler hemen kaldırılıyor. Çünkü ülkemizden ciddi çıkarları var. Fakat Wikipedia ‘nın tek amacı insanların bilgiye ulaşması olduğunu düşünecek ve temelinde “özgürlük” ilkesinin yattığını kabul edecek olursak, sansürlemeye karşı aldığı tavır mantıklı hale geliyor. Zira tavırları “biz ilkelerimizden taviz vermeyiz. Türk halı bilgiye erişmek istiyorsa mücadele etsin. Biz ancak o mücadeleye destek veririz” şeklinde.
Wikipedia Erişiminin Açılması İçin Gerekenler
Ülkemizde Wikipedia ‘ya erişiminin açılması için gerekenler basit. 4 tane içeriğin tamamının ya da Türkiye ile alakalı bölümlerin kaldırılması. Söz konusu içerikler Wikipedia ‘nın İngilizce bölümünde yer alan “kendi kendine darbe yapan liderler“, “Devlet destekli terörizm”, “Suriye İç Savaşı’na yabancı müdahalesi” ve “diktatörlükle yönetilen ülkeler” başlıklı içerikler. Bu içeriklerden “kendi kendine darbe yapan liderler” içeriği kaldırılmış durumda. Diğer 3 içeriğinde tamamen ya da Türkiye ile ilgili bölümlerin kaldırılması durumunda Wikipedia ülkemizde erişime açılacak. Ayrıca ülkemizden yapılan başka bir talep de, bu tarz durumların önüne geçmek ya da kısa sürede çözüm üretebilmek için ülkemizde Wikipedia temsilciliğinin açılması.
Wikipedia ‘nın “içerikleri hemen kaldırıcaz” demek yerine Türk halkının Wikipedia ‘ya tekrar erişmesi için vereceği mücadeleye destek vereceğini söylemesinin nedenleri arasında şüphesiz ki ana sloganı yatıyor; “Özgür Ansiklopedi“. Yani birileri tarafından özgürce oluşturulan bir içeriğe müdahale edilirse, bu slogan anlamsız kalır. Dolayısıyla içerik kaldırma başvurmak istedikleri en son yol oluyor.
Wikipedia ‘yı tamamen yasaklamak yerine sadece ilgili içeriklerin ülkemizden erişimine yasak konulamamasının nedeni olarak da, Wikipedia ‘nın 2015 yılında geçtiği https protokolü olarak gösteriliyor.
Wikipedia sadece ülkemizde yasaklı değil tabi. Türkiye ‘nin yanı sıra 10 ülkede yasaklandı. Bu ülkeler Çin, Fransa, İtalya, İran, Pakistan, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Tunus, İngiltere ve Özbekistan. Fakat bu ülkelerden pek çoğu kendilerine göre gerekçeler ile Wikipedia ‘yı yasakladıktan kısa bir süre sonra tekrar erişime açtılar.
SONUÇ
Elbette yasaklamaları ve sansürleri sevmiyoruz. Kaldı ki söz konusu yasak Wikipedia ‘yı cezalandırmak olduğu gibi ülkemizde bilgiye erişmek isteyen kişileri de cezalandırmak anlamına geliyor. Google ‘da bir şey arattığımızda karşımıza çıkan ilk bağlantılar arasında Wikipedia yer alıyor ve biz o bağlantıya erişemeyip, başka bağlantı bulmak zorunda kalıyoruz. Karşımıza da araştırmadan ve çıkarları doğrultusunda insanları yönlendirmeye çalışan içerikler üreten haber siteleri çıkınca pek çok kişi yanlış bilgi edinmiş oluyor.
Dolayısıyla en kısa zamanda çözüm bulunmasını temenni ediyoruz. Fakat söz konusu çözüm #WeMissTurkey hashtagli paylaşımlar yapmak ya da kampanyalar başlatarak, ülkemiz insanlarını yasağın kaldırılması için baskı kurmaya teşvik etmekten geçmiyor. Söz konusu çözüm, bir ülkenin değerlerine, hassasiyetlerine, kırmızı çizgilerine saygı duymaktan geçiyor.
Bizde seni özledik Wikipedia fakat özlem gidermek fedakarlık gerektirir…
Ayrıca Kodcu Herif 'te yer alan aşağıdaki konulara da göz fırlatabilirsiniz =)
