Selam gençler. Bir önceki Kendisine İş Yapılmaması Gereken 10 Kişi Modeli #1 başlıklı yazımızda, yazılımcı, web tasarımcı, grafiker yada bunlardan birinin adayı olmanız durumunda kendisine iş yapmamanız gereken kişi modellerinin 5’ine göz fırlatmıştık. Şimdi geriye kalan 5 kişiyi yazarak kaldığımız yerden devam edelim.
… Akrabası Olanlar
İş yaptığınız kişiler arasında, yaptığınız işi yapma potansiyeline sahip akrabası yada tanıdığı olanlar ziyadesiyle sinir bozucudur. Bu kişilere bir web tasarım, yazılım yada grafik tasarım yapar, işi teslim edersiniz. İşi teslim ettikten sonra o işi yapma potansiyeline sahip akrabayı yanınızdayken telefonla ararlar yada görüşmeye çağırırlar “Muhittin Web Sitesi yaptırdık, bak bakalım nasıl olmuş …” derler.
O akraba yada tanıdık da kendisinin çok bi bok bildiği izlemini vermek için “çok kötü olmuş, ben olsam daha iyisini yapardım” tarzında sizi gömmeye çalışırlar … E yapsaydın o zaman malak. Sanki ihaleyi senin elinden aldım.
Benim bir iki tanesine böyle denk gelmişliğim var. Eleman kendisini yazılımcı olarak tanıtmıştı ve kendisine ASP.Net mi yoksa PHP mi bildiğini sormuştum. Cevap olarak bana “Onlar ne? Ben onların ne olduğunu bilmiyom, sadece Html biliyom” demişti. “Gülsem mi, ağlasam mı, sövsem mi yoksa dövsem mi …” gibi akılda deli soruların dolaştığı anlardır bu anlar. Fakat bu durumu anlamak zor değil. Zira bizim ülkemizde kendini yükseltme girişiminin en meşhur yolu, kendisinden daha iyi birisini gömme çabasıdır. Acınası bir durum …
Anlaşmanın Dışına Çıkanlar
Bu kişilerde size 3 kuruş kazanayım derken 30 kuruşluk iş çıkartırlar. Örneğin görüşmede “web sitesinde 10 tane kategori olacak, 20 tane sayfa olacak” tarzında konuşur ve diğer her konuda anlaşırsınız ve web sitesini yapmaya başlarsınız. Ardından yapım aşamasında gelirler “yalnız her kategoriye girildiğinde farklı bir tasarım olması lazım” diye sizi dumur eden bir şey isterler ve yapılacak işi 10’a katlarlar.
Siz “yaw o öyle olmaz, her kategoride sadece içerik değişir, tasarım değil” diye anlatırsınız ama nafiledir. Çünkü görüşmede aynen böyle istediklerini iddia ederler ve sözde yanlış anlamanın suçlusu olarak kendilerini değil, sizi gösterirler. Bu kişilerde genelde kadın müşteriler arasından çıkar.
Bunun önüne geçmek için her şeyi en ince ayrıntısına kadar konuşmak ve mümkünse örnek sunmak gereklidir.
Küçümseyenler
Bu bilgisayarda yazılım ve tasarım yapan herkesin ortak olarak karşılaştığı bir sorundur. Yaptığınız işi bilgisayar başında, oturarak, bir kaç günde yada haftada yapabiliyor olmanız, iş yaptığınız kişinin o işin çok basit bir şey olduğunu düşünmesine neden olur. Halbuki sen o işi bir kaç günde yapabilmek için ne çileler çektin, ne emekler verdin, ne dirsekler çürüttün …
Bu kişiler “ya ne olcak, senin için 2 günlük basit bir iş, taş atmayacan, kolun yorulmayacak” gibi işi basite indirgerler, ki bunu yapmalarındaki en büyük amaç fiyatı olabildiğince düşürmektir. Bu kişiler size 3 kuruş teklif ettiğinde siz cevap olacak “ben sana 5 kuruş vereyim, beni bir daha arama …” olsun.
Cimrilik/Pazarlık Yapanlar
Yine yaptığınız işin zorluğu hakkında fikir sahibi bile olmayan kişiler fiyatı olabildiğince düşürmeye çalışırlar. Pazarlık elbette her iş kolu için geçerli olsa da web tasarım, yazılım, grafik tasarım gibi işlerin standart bir fiyatı olmadığı için pazarlık çok saçma fiyatlarda yapılabilir.
Bu kişilere verdiğiniz fiyatı asla hak etmediğinizi düşünürler, o yüzden ödemede sıkıntı çıkarabilirler. Elbette verdiğiniz tekliften azda olsa bir indirim yapmanız icap edecektir fakat yaptığınız indirimle tatmin olmayıp daha da fazla indirim isteyenlerden ve netice olarak “eh, hadi kabul edeyim bari …” diyerek kabul edenlerin, siz işi bitirdikten sonra para konusunda sıkıntı çıkarma ihtimalleri yüksektir.
Ödeme Bekleyenler
Bu hem freelance iş yapanlar hemde bir firmada çalışanların en büyük sıkıntılarından biridir. Bir nevi iş yaptığınız yada çalıştığınız firmanın size ödeme yapma konusunda ciddi sıkıntılar çıkaracağının göstergesidir.
İşi yaparsınız, sıra ödeme almaya gelir ve o kişiler size cevap olarak “haftaya X yerden ödeme alıcam, aldığım gibi senin paranı vericem” derlerse bu yüzde 90 yalandır. Böyle bir durumda freelance grafiker arkadaşlar en dezavantajlı kişilerdir, çünkü işi teslim ettikten sonra geri dönüşleri yoktur. Bu nedenle grafiker arkadaşlar ödemeyi almadan işi teslim etmemelidirler.
Web sitesi yapan arkadaşlar ise, işi teslim edebilirler ve ödeme gelmez ise siteyi kapatarak gözdağı verebilirler. Eğer bir firmada çalışıyor ve maaş günü geldiğinde cevap olarak “ödeme bekliyoruz” cevabı alıyorsanız en fazla 1 hafta orada durun. Bir sonraki maaş dönemine kadar ödeme beklerseniz içeride alacağınız parayı düşünerek işten çıkmaz, giderek bataklığa saplanırsınız.
Ne İstediğini Bilmeyenler
Geldik son maddeye. Hiç şüphesiz ki iş yapılan kişiler arasında en tehlikelilerden biri ne istediğini bilmeyen kişi modelidir. Bu kişiler “hem sade ve basit olsun hemde gizemli ve dikkat çekici olsun” tarzında nasıl bir şey istediklerini bilmeyen ve tarif edemeyen kişilerdir. Menü sağda olsun derler, sağa alırsınız sonra “yok solda daha iyiydi” diyerek sola aldırırlar ve sürekli değişilik isterler. “Sitemin böyle olmasını istiyorum” derler, siteyi tam istedikleri gibi yaparsınız “yok böyle güzel olmadı, şöyle olsun” diyerek farklı bir tasarım yapmanızı isterler.
Dolayısıyla “Anlaşma Dışına Çıkanlar” kişi modeline benzer olarak 3 kuruşluk işe 30 kuruşluk emek harcatırlar ve sizi yaptığınız işe pişman ederler.
Birde sizi bu kadar uğraştırmalarının neticesinde sizden bir türlü memnun olmazlar. Sanki bütün bu meydana gelen sıkıntıların sorumlusu kendilerinin kararsızlığı değilmiş de sizin onların istediği gibi bir iş yapamamış olmanızmış gibi bir hava estirirler, ekstra pişman ederler. Eğer çelik gibi bir sabrınız varsa dayanabilirsiniz yoksa parayı iade eder, o ana kadar verdiğiniz emeği çöpe atarsınız.
SONUÇ
Kendisine İş Yapılmaması Gereken 10 Kişi Modeli yazımızın sonuna gelmiş bulunmaktayız gençler. Maalesef bu 10 kişi modeli azınlıkta ve bu nedenle freelance iş yapmayı ziyadesiyle zorlaştıran kişilerdir. Sırf bu yüzden bir şirket kurup, her şeyi en ince ayrıntısına kadar konuşup, sözleşme yapmak en sağlıklısıdır. Bu sayede sizde kendinizi garanti altına almış olursunuz. Aksi halde fazlasıyla sinir ve stres sahibi olursunuz.
Bu kişilerin yanı sıra ne istediğini bilen, kanaatkar, yaptığınızı taktir eden, teşekkür etmeyi bilen, siz talep etmeseniz dahi “o kadar uğraştın, al şu fazladan 100 lirayı” diyen, yine siz daha söylemediğinizde “ne kadar kopara veriyoruz?” diye soran, sizi sürekli sıkıştırmayan, herhangi bir şeyi çemkirerek değilde rica ederek isteyen kişilerde vardır. Bu kişiler kendisine iş yapılması en ideal insanlardır, hatta böyle kişilere insanın para almadan ekstra işler yapası gelir.
Netice olarak 3 kuruş kazanayım derken 30 kuruşluk iş yapmamak, hatta bazen verdiğiniz onca emeğe karşılık 3 kuruş dahi kazanamamak, sinir, stres sahibi olmamak için kendinizden emin olmanız, bazen gözünüzü karartmanız, sadece parayı düşünerek hareket etmemeniz gereklidir.
Bir sonraki Kodcu Herif makalesinde görüşmek üzere gençler, kendinize iyi davranın …
Ayrıca Kodcu Herif 'te yer alan aşağıdaki konulara da göz fırlatabilirsiniz =)
