Freelance işlerin ana ya da ek olarak para kazanma imkanı sunan önemli bir gelir kapısı olduğundan bir çok yazımızda bahsetmiştik. Özellikle bilişim sektörünün freelance iş alımı açısından çeşitli imkanlar barındırması, bilişim sektörünün önemli bir nimeti.
Her ne kadar işsizliğin, parasızlığın ciddi sıkıntı olduğu günümüzde, her bir freelance iş alımının çok önemli olduğu gerçeğini göz ardı edemeyecek olsak da, freelance iş alımlarında prensipli olmak gerekli. Günümüzde bir freelance iş yapan kişi, işsizlik ve maddi sıkıntılar nedeniyle, kendisine gelen potansiyel müşteriyi kaçırmamak adına, prensipsiz bir tutum sergileyerek hem kendisini hemde müşteriyi sıkıntılara sokuyor. Peki nedir bu sahip olunması gereken prensipler, bunlara beraber göz fırlatalım…
Fiyat Prensibi
Freelance işlerin en can alıcı noktası yapılacak olan işin fiyatıdır. Piyasada şartların çetin olması nedeniyle elbette bir esnekliğe sahip olmakta fayda vardır. Fakat söz konusu yapılacak işin aşağı yukarı belli bir ücreti vardır. Bu ücret genel olarak piyasada yapılan iş ile sizin yaptığınız işin kalitesi, piyasada o işin yapılması için talep edilen standart fiyat, o işin bitirilme süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak fiyat belirlenir.
Belirlenen fiyat konusunda esnek olup, müşteriyi kaçırmamak adına indirim yapmakta fayda olduğu gibi, söz konusu indiriminde çok fazla yapılmamasında fayda vardır. Fiyat konusunda aşırı esneklik, sizin işi kaçırmamak için her şeyi kabul etmeye hazır olduğunuzun düşünülmesini sağlar. Bu da 30 kuruşluk işi 3 kuruşa yapmanıza neden olarak, bir noktadan sonra yaptığınız işi gönülsüz yapmanıza neden olur. Dolayısıyla ortaya kaliteli bir iş çıkmaz ve karşılıklı memnuniyetsizlik meydana gelir.
Süre Prensibi
Freelance iş yaptıracak olan kişi, yaptırdığı işin en kısa sürede teslim edilmesini ister. Bir çok freelance iş yapan kişi de bulunun bilincinde olarak olabildiğince kısa süre vermeye çalışır. Fakat bu müşterinin gereksiz bir beklenti içine girmesine neden olduğu gibi freelance iş yapacak olan kişiyi de işi yetiştirmek adına sıkıntıya sokar.
Freelance bir işin yerine getirilmesinde müşteriden gelmesi gereken veriler, değişiklikler, işin yapılma aşamasında meydana gelmesi muhtemel sorunlara ek olarak kişisel sorunlar ve diğer zaman kaybettirici unsurları da göz önünde bulundurmak gereklidir. Bu nedenle işin sorunsuz bir şekilde yapılması ne kadar sürecekse, bu sürenin bir buçuk ya da iki katı süre verilmelidir.
Freelance işlerde, işin vaat edilen süreden erken teslim edilmesi memnuniyete neden olurken, vaat edilen süreden geç teslim edilmesi de büyük memnuniyetsizliğe neden olur. Elbette başkalarının bu işi daha kısa sürede yapabileceğini vaat etmesini de göz önünde bulundurarak söz konusu iş teslim süresini çok uzun tutmamakta fayda var.
Değişiklik Prensibi
Freelance işlerin en büyük sıkıntılarından biri budur. Resmi bir iş yeri ciddiyeti söz konusu olmadığından, müşterilerde aynı ciddiyetsizlikte davranabilir. Bu durum bakkala babası ile giden çocuğun, babasının “canın hangi çikolatayı istiyorsa onu al ama 1 tane alma hakkın var” demesine benzer. İstediğini alabilme imkanına sahip olan çocuk, karar vermekte zorlanır, uzun bir süre karar veremez, karar verip aldığı bir şeyi bırakır, başka bir şey alır, en sonunda 2-3 tane almaya çalışır.
Aynı mantık istediğini yaptırabileceğini düşünen müşteriler içinde geçerlidir. İlk etapta yapılacak olan işe dair ayrıntılar konuşulur, siz işi yapmaya başladıktan sonra müşteri yapılmakta olan işe dair karar değiştirmeye başlar. Bu da o ana kadar yaptığınız işin neredeyse çöpe gitmesine neden olarak sıfırdan başlamanızı bile sağlayabilir. Daha da kötüsü, iş bittikten sonra dahi karar değiştirerek tamamen farklı bir istekte bulunabilir. İşin sonunda bir iş yapayım derken, 2-3 iş yapmış kadar çaba sarf edersiniz.
Elbette müşteri memnuniyetini esas almak gereklidir fakat kararsızlıkların neden olduğu değişiklik talepleri ekstra iş yükü anlamına gelmektedir. Bu nedenle kısa sürede yapılabilecek değişikliklerde sorun çıkartmamakta fayda olduğu gibi, köklü değişiklikler için ekstra ücret talep etmekte fayda vardır. Bu sayede müşteri kafasına göre sürekli değişiklik talep edemez ve işle alakalı çıkması muhtemel bir çok sorunun önüne geçilmiş olunur.
Kapora Prensibi
Freelance işlerde güven çok büyük bir sıkıntıdır. Bu genel olarak iş yaptıracak yani cebinden para çıkaracak olan müşteri için ciddi sıkıntı gibi görünse de, işi yapacak olan kişi içinde ciddi bir sıkıntıdır. İş yaptıracak olan kişi, freelance iş yapacak olan kişi için “parayı alıp ortadan kaybolacak mı? İşi zamanında teslim edecek mi? İstediğim gibi bir iş yapacak mı? Yaptığı işte sorunlar çıkacak mı?” gibi çeşitli güvensizlikler yaşar. Aynı şekilde işi yapacak olan freelancer ise “parayı verecek mi? Anlaştığımız işe sağdık kalmayarak farklı beklentiler içine girecek mi? Bir süre sonra işi yaptırmaktan vazgeçecek mi?” gibi çeşitli güvensizliklere sahiptir.
En çok görülen sorun ise, işi yaptırma vaadinde bulunup, çeşitli nedenler ile bir süre sonra vazgeçen müşterilerde görülmektedir. Bu durumda bir beklenti içine giren, hatta maddi planlarını o işten gelecek paraya göre yapan freelancer ciddi sorun yaşar. Hatta işe başladıktan sonra müşterinin işi yaptırmaktan vazgeçmesi, ilgili sorunun boyutunun daha büyük olmasına neden olur.
Bu sorunun önüne geçilmesini sağlayan en büyük unsur işe başlamadan önce, anlaşılan ücretin 3 ya da 4’te birini kapora olarak almaktır. Bu sayede müşteri kafasına göre, mantıklı bir gerekçe olmadan işten vazgeçemeyeceği gibi, kaporanın yanma ihtimalini göz önünde bulundurarak anlaşılan işten farklı taleplerde bulunamaz.
Elbette güvensizlik nedeniyle kapora vermemekte ısrarcı olan müşteriler olacaktır. Bu durumda siz kapora vermemesine neden olan güvensizlik sorununu ortadan kaldıracak bütün adımları atmalısınız. Buna rağmen hala kapora vermemekte ısrarcı olan müşteri ile anlaşıp, kapora almadan işe başlarsanız, o işte her türlü sorun çıkmasını göze almışsınız demektir. Kapora almanız durumunda ise “ne de olsa kaporayı aldım” şeklinde düşünüp rahat hareket etmemek gereklidir.
Teslimat ve Tahsilat Prensibi
Freelance işlerde bir diğer önemli ve büyük sorun, iş bittikten sonra ücreti tahsil etmektir. İş bitene kadar son derece dostane ve samimi bir havada geçen iş ilişkisi, konu para tahsilatına gelince sıkıntıya uğrayabilir. O çok güvenilir, o ana kadar paranın sorun olmadığını, önemli olanın güzel iş yapılması olduğunu, iş bittikten hemen sonra parayı sorunsuz vereceğini söyleyen ve düşündüren müşteri, siz ne kadar mükemmel iş yaparsanız yapın iş bittikten sonra parayı vermekte sorun çıkarabilir. İşini gördükten sonra “sorun sende değil, bende” diyerek bahaneler üreten ve ayrılmaya çalışan eski manita gibi bahaneler ile karşılaşılır. Mutlaka o ay işleri hep ters gitmiştir, bir dünya ödeme yapmıştır, elinde hiç parası kalmamıştır, bir yerden ödeme bekliyordur ve o ödeme geldiği anda size paranızı verecektir. Bu tarz durumlarda minimum sıkıntı yaşamak için kesinlikle tahsilat yapmadan teslimat yapmama prensibini devreye sokmak gereklidir.
Bu konuda en büyük sıkıntıyı yaşayanlar freelance grafik tasarım yapanlardır. Çünkü parayı teslim almadan tasarım gönderilirse, paranın üstüne soğuk su içilebilir. Zira o andan itibaren yapacak bir şey yoktur ve paranın tahsilatı tamamen müşterinin vicdanına bağlıdır. Web tasarım ya da yazılım yapan freelance çalışanlar ise daha şanslıdır. Siteyi kurduktan sonra parayı tahsil edememeleri durumunda yaptıkları siteyi ya da yazılımı müşterinin kullanımına kapatabilirler ve müşteriyi para ödemeye zorlayabilirler.
Tahsilat yapmadan, teslimat yapmama prensibini yerine getirebilmek için grafik tasarımcıların iki seçeneği vardır; Birincisi, müşteri ile bir yerde buluşup parayı teslim aldıktan sonra tasarım bir usb bellekte verilmeli veya müşterinin yanında müşteriye internet üzerinden gönderilmeli. İkinci seçenek ise buluşma imkanı yoksa internet üzerinden tasarımın üzerine kişisel imza veya logo konulmuş hali gönderilmeli. Ücret tahsilatı yapıldıktan sonra da tasarımın orijinal hali teslim edilmeli.
Aynı şekilde web sitesi veya yazılımı yapan kişilerde, yaptıkları işi internet ortamında göstermeli. Panel bilgilerini para tahsilatı yaptıktan sonra göndermeli. Ücret tahsilatı için belirlenen sürede müşterinin ödemeyi yapmaması durumunda ise web sitesi ya da yazılım müşterinin kullanımına kapatılmalı. Ödeme alındıktan sonra tekrar kullanıma açılarak gerekli panel şifreleri müşteriye teslim edilmeli.
SONUÇ
Freelance işlerde hem kendinize hemde yaptığınız işe güvenmeniz çok önemlidir. Bu güven sizin prensip sahibi olmanıza imkan tanır. Bu prensiplerde sizin freelance işlerde minimum seviyede sıkıntı yaşamanızı sağlar. Yaptığınız işin kalitesi piyasa standartlarının üstünde olması durumunda kendinize güvenir ve rahatlıkla “işine gelirse, benim işimin kalitesi ortada ve prensiplerim de bunlar” diyebilirsiniz.
Unutmayın ki sizin müşteriye ve para kazanmaya ihtiyacınız olduğu kadar, freelance iş yaptıracak kişilerinde kaliteli iş yapacak kişiye ihtiyacı var 😉
Ayrıca Kodcu Herif 'te yer alan aşağıdaki konulara da göz fırlatabilirsiniz =)
